Słownik
- Szczegóły
- Kategoria: novem
A
AKWARYSTYKA
Nauka, wiedza o prowadzeniu hodowli zwierząt i roślin akwariowych; n.os. akwarysta.
Hasło opracowano na podstawie Słownika Wyrazów Obcych Wydawnictwa Europa, pod redakcją naukową prof. Ireny Kamińskiej-Szmaj, autorzy: Mirosław Jarosz i zespół. ISBN 83-87977-08-X. Rok wydania 2001.
AKWARIOWE RYBY
Akwariowe ryby, ryby stanowiące obiekt hodowli akwariowej. Dawniej do ryb akwariowych należały wyłącznie ryby niewielkich rozmiarów, z czasem postęp wiedzy umożliwił konstruowanie coraz większych zbiorników akwariowych i hodowlę dużych gatunków, zarówno słodkowodnych, jak i morskich. Akwaria o pojemności kilku lub kilkunastu tys. l są coraz częściej spotykane; jedno z największych na świecie znajduje się w Osace w Japonii, gdzie m.in. eksponowany jest rekin wielorybi, największa ze współczesnych ryb, osiągająca do 16 m dł.).
AKWARIUM
Sztuczny zbiornik wodny wykonany ze szkla, lub tworzyw sztucznych, przeznaczony do hodowli organizmów wodnych tj. ryby, rośliny, skorupiaki.
AKWARIUM RAMOWE
Akwarium, którego szyby są połączona stalową ramą, uszczelnioną kitem.
W tej chwili rzadko używane, ze względu na przeciekanie wody i nieestetyczny wygląd.
AKWARIUM TOWARZYSKIE
Akwarium często też nazywane ogólnym lub dekoracyjnym. Charakteryzuje się ono tym, ze hodowca traktuje je wyłącznie dekoracyjnie, a nie trzyma w nim ryb z jednego, konkretnego obszaru geograficznego.
ANADROMICZNE RYBY
Ryby żyjące zasadniczo w morzu, ale wchodzące na tarło do rzek. Do ryb anadromicznych należą m.in.: minóg morski, łosoś szlachetny i jesiotr zachodni.
B
BIOTOP
Fragment środowiska naturalnego. W akwarystyce często spotkać można zbiorniki, w których akwarysci wiernie odwzorowują fragment środowiska naturalnego np: jezioro, strumien czy rzekę.
BRYKIET
Brylki specjalnie przygotowanego podłoża dla roślin. Podłoże to jest bardzo bogate w pokarm łatwo przyswajalny dla roślin.
C
CIĄŻA
Stan samicy u ryb żyworodnych posiadających młode wewnątrz ciała.
CHRZĘSTNE RYBY
(Chondrichthyes), gromada ryb obejmująca gatunki o szkielecie i czaszce zbudowanych z chrząstki. Ryby chrzestne mają skórę nagą bądź pokrytą łuskami plakoidalnymi, zawierającymi dentyna (zębinę) i pokrytymi szkliwem (tzw. zęby skórne, podobne budową do zębów ssaków).
CYSTA
Otoczka wytwarzana przez bakterie i pierwotniaki, umożliwiająca przeżycie organizmowi w niesprzyjających życiu warunkach środowiska.
DENITRYFIKACJA
Proces usuwania azotu i jego związków z wody.
D
`DH
Jednostka twardości wody.
DWUDYSZNE RYBY
Dwudyszne ryby (Dipnoi), podgromada ryb słodkowodnych zaliczana do gromady ryb kostnych. Znane od dolnego dewonu, dziś żyje 5 gatunków: rogoząb (Australia), prapłetwiec (Afryka), prapłaziec (Ameryka Południowa).
Posiadają częściowo zredukowane skrzela, podczas okresów suszy oddychają za pomocą pęcherza pławnego przekształconego w rodzaj płuca połączonego z przełykiem. Dwudyszne ryby posiadają także oddzielny krwiobieg płucny. Stanowią przedmiot badań ewolucyjnych, w krajach występowania mają lokalne znaczenie gospodarcze.
DWUŚRODOWISKOWE RYBY
Dwuśrodowiskowe ryby, termin określający gatunki ryb przemieszczające się okresowo z wód słonych do słodkich bądź na odwrót, w celu np. odbycia tarła lub z powodu konieczności zmiany środowiska w danym okresie rozwojowym. Do ryb dwuśrodowiskowych należą m.in. łososie, minogi morskie, niektóre gatunki z rodziny babkowatych i węgorze.
F
FILTR ELEKTRYCZNY
Filtr napędzany wirnikiem elektrycznym.
FILTR WEWNĘTRZNY
Filtr umieszczony całkowicie wewnątrz akwarium. Najczęściej jest on w postaci gąbki podłaczonej do zewnętrznej turbinki. Największa jego wada jest to, że podczas wyjmowania gąbki z wody cześć nieczystości dostaje się z powrotem do wody.
Filtry wewnętrzne są również turbinowe. Składają się z silniczka turbinowego z pojemnikiem na wkłady filtracyjne. Z tego rodzaju filtra podczas wyjmowania tylko niewielka część zanieczyszczeń dostaje się z powrotem do wody.
FILTRACJA BIOLOGICZNA
System wykorzystujący bakterie do przekształcenia toksycznych zwiazków azotowych w nieszkodliwe.
FILOPLANKTON
Plankton roślinny.
G
GARDŁOWE ZĘBY
Kostne twory, służące zwykle do rozdrabniania pokarmu, znajdują się one w gardzieli niektórych ryb.
GATUNEK
Jednostka systematyczna, która obejmuje organizmy mogące się
swobodnie krzyżować, wydając płodne potomstwo.
GĘBACZE
Grupa ryb, która charakteryzuje się inkubowaniem ikry i narybku w pysku. Gębacze z jezior poludniowo-afrykańskich nazywane są Pyszczakami.
GLONY
Rośliny proste jedno lub wielokomórkowe.
GNIAZDO PĘCHERZYKOWATE
Gniazdo budowane ze śluzu i pęcherzyków powietrza. Gniazdo to służy do ochrony ikry i narybku u niektórych ryb (np.labiryntowych)
H
HYBRYDA
Osobnik powstały w wyniku skrzyżowania dwóch różnych gatunkow.
I
ICHTIOLOGIA
Nauka o rybach.
IKRA
Jaja składane przez ryby w okresie tarła.
J
JAJORODNE RYBY
Ryby rozmnażające się przez skladanie ikry. Jest to sposób rozmnażania charakterystyczny dla wiekszości ryb.
JEDNOGATUNKOWE AKWARIUM
Jest to zbiornik w którym hodowany jest tylko jeden gatunek ryb.
Akwarium jednogatunkowe jest przeznaczone dla ryb źle znoszacych obecność innych gatunkow lub ryb będących bardzo agresywnych w stosunku do przedstawicieli innych gatunków.
JASKINIOWE RYBY
Ryby z rodziny zaliczanej do rzędu karpieńcokształtnych. Cechują się posiadaniem otworu płciowego w okolicach gardła. Żyją w głównie w jaskiniach i w wodach bagnistych na terenie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Posiadają różne cechy przystosowawcze do zamieszkiwanego przez nie środowiska: ruchome wąsiki dotykowe, rzędy brodawek czuciowych itp. Niektóre gatunki mają oczy zarośnięte błoną, inne jak np. ślepiec jaskiniowy, maja białą skórę, przez którą widoczne są narządy wewnętrzne.
K
KĄPIEL LECZNICZA
Polega na umieszczeniu chorej ryby w zbiorniku z wodą z roztworem leczniczym.
KOŚCISTE RYBY
(Teleostei), ryby z nadrzędu zaliczanego do podgromady promieniopłetwych (Actinopterygii). Do ryb kościstych zaliczanych jest ok. 2400 gatunków ryb. Cechą ich jest całkowity rozwój kręgów, cztery promienie podstawy płetw piersiowych, zęby gardłowe u licznych gatunków. Łuski pokrywające ciało są typu cykloidalnego lub ktenoidalnego, u niektórych gatunków ciało jest nagie.
KOTNIK
Małe akwarium rozrodowe lub oddzielny wyznaczony obszar dla ciężarnej samicy.
Stosuje sie go w przypadku rozrodu ryb żyworodnych.
KWARANTANNA
Polega na przetrzymaniu nowych ryb w oddzielnym zbiorniku w celu sprawdzenia
ich zdrowia, przed wpuszczeniem do zbiornika głównego.
L
LABIRYNT
Dodatkowy organ pozwalający oddychać rybom powietrzem
atmosferycznym.
M
MLECZ
Sperma samca.
MALAWI - JEZIORO zdjęcie
Jezioro Malawi jest jednym z wielu wydłużonych jezior, stanowiących część systemu Wielkich Rowów Afrykańskich na wschodzie Afryki. Za wyjątkiem południowego krańca otoczone jest stromymi górami. Ma średnio 40 km szerokości, maksymalna głębokość 706 m.
N
NAPOWIETRZANIE
Wprowadzanie sztucznie powietrza do wody.
NAWOZENIE CO2
Dostarczanie roślinom niezbędnego dwutlenku wegla, aby uzupelnić jego niedobór w wodzie.
Nawożenie CO2 powoduje szybki wzrost roślin i prawidlowy ich rozwój.
O
ODMIANA
Ryby należące do tego samego gatunku, ale rożniące się kolorem
lub kształtem płetw.
ODMULACZ
Urządzenie składające się z tuby, która wsuwana w podłoże umożliwia usuwanie wody i zanieczyszczeń z dna. Najczęściej jest podłączana do pąpki napowietrzającej lub podciśnieniowo, poprzez zasysanie wody z węża.
P
PĘCHERZ PŁAWNY
Wewnętrzny narząd wypełniony gazem, służący głównie do regulacji pływalności (narząd hydrostatyczny) większosci gatunków ryb.
PODGATUNEK
Jednostka systematyczna niższa od gatunku, obejmująca grupe zwykle izolowana geograficznie.
PŁETWA GRZBIETOWA
Pionowa płetwa na powierzchni grzbietowej; u niektórych grup ryb występują dwie lub trzy płetwy grzbietowe, ustawione jedna za druga.
Zapewnia stabilność; niekiedy jest narąadem ruchu.
PŁETWA ODBYTOWA
Nieparzysta, pionowa płetwa na powierzchni brzusznej, w tylnym jej odcisku. Patrz Gonopodium.
PLETWA OGONOWA
Nieparzysta płetwa, będąca zakończeniem trzonu ogonowego; często podzielona na płaty. Podstawowy narząd ruchu wiekszości ryb.
PŁETWA TŁUSZCZOWA
Niewielka, dodatkowa płetwa (fałd skórny pozbawiony promieni) między płetwa grzbietowa a ogonowa, charakterystyczna dla przedstawicieli niektórych rodzin ryb.
PŁETWY BRZUSZNE
Parzyste płetwy położone przed płetwą odbytową, zapewniające rybie stabilność i zwrotność.
PŁETWY PIERSIOWE
Parzyste płetwy rozmieszczone poniżej otworów skrzelowych. Zapewniają rybie stabilność i zwrotność; mogą zrastać się i tworząc przyssawki..
PH
Wskaznik stopnia kwasowosci, lub zasadowości wody.
PROMIENIE PŁETW
Kostne lub chrzęstne twory podtrzymujące płetwy. Twory te mogą być przekształcone w kolce jadowe.
R
RASA
Grupa ryb, która posiada jakąś szczegolną, dziedziczoną cechę (np: kolor, długość płetw).
S
SKRZELA
Narząd oddechowy większości ryb. Służą one do pobierania rozpuszczonego w wodzie tlenu.
STADO
Wiele (ponad 4) osobników jednego gatunku żyjące w określonej hierarchi.
STARA WODA
Woda w zbiorniku nie zmieniana ponad 3 tygodnie. W tym czasie gromadzą się w niej związki azotowe, które w większym stężeniu
mogą być szkodliwe dla ryb.
T
TARŁO
Składanie ikry i zapładnianie jej przez ryby (rozród).
TOŃ WODNA
Strefa w zbiorniku pomiędzy strefą powierzchniową a denną.
TRZON OGONOWY
Wydłużona, umięśniona tylna część ciała ryby, zwykle zakończona płetwą ogonową.
W
WĄSY
Narządy w pobliżu narządu gębowego służące do lokalizowania
pokarmu.
WIELOGATUNKOWE AKWARIUM
Akwarium w którym hoduje się wiele gatunków ryb, które mają podobne
wymagania środowiskowe.
WODA MIĘKKA
Woda o małej zawartości rozpuszczonych soli (głównie węglanu wapnia). Według niemieckiej skali ( `n ): 0-5`n -bardzo miękka woda 5-10`n- miękka woda
WODA TWARDA
Woda o dużej zawartości rozpuszczonych soli (głównie wapnia i magnezu). Według niemieckiej skali ( `n ): 10-20`n średnio twarda 20-30`n twarda powyżej 30`n bardzo twarda woda
WODA KWAŚNA
Wody o pH poniżej 7, często wynikającym z obecności rozkładającej się materii roślinnej.
WODY ALKAICZNE (ZASADOWE)
Wody o dużej ilości kwaśnych węglanów wapnia i magnezu i pH powyzej 7.
WYSYPKA TARŁOWA
Wysypka na głowie ryb w postaci drobnych białych kuleczek. Występuje u niektórych ryb karpiowatych w okresie tarła.
WYLĘG
Młode, świeżo wyklute ryby.
Z
ZAPŁODNIENIE
Połączenie mlecza samca (spermy) z ikrą (jajami) samicy.
ZĘBY GARDŁOWE
Zęby położone w gardzieli, służące do rozdrabniania pokarmu.
Występują one u ryb karpiowatych.
ZOOPLANKTON
Plankton zwierzęcy. Jest to najbardziej popularny pokarm ryb słodkowodnych.
